Przejdź do głównej zawartości

Rodos - wyspa

Rodos (gr. Ρόδος Rhódhos) – wyspa na Morzu Egejskim, o powierzchni 1,4 tys. km², największa w archipelagu Dodekanezu (Sporadów Południowych).

Nazwa wyspy pochodzi od starogreckiego słowa „τὸ ῥόδον” (róża), oznaczającego hibiskus. W herbie wyspy umieszczony jest skaczący jeleń (ελάφος) (stąd ich rzeźby w porcie Mandraki).

Położona na granicy dwóch kontynentów: Europy i Azji, geograficznie zaliczana do tej ostatniej[1], należy do Grecji. Oddalona zaledwie o 20 km od wybrzeża Turcji wyspa ta ma 80 km dł., a w najszerszym miejscu mierzy 40 km; jej obwód wynosi 250 km. Najwyższy szczyt to góra Atawiros (1215 m n.p.m.). Wyspa ma ok. 100 tys. mieszkańców, z czego 60% mieszka w stolicy – czyli w mieście Rodos, a pozostała część to mieszkańcy 48 małych miast i wsi.

Historia

Starożytność
Najstarsze ślady osadnictwa pochodzą z późnej ery brązu. Najstarszy odnaleziony ośrodek miejski, prawdopodobnie osada portowa pochodzi z okresu 1550-1410 p.n.e.[2] Kolejne odkrycia potwierdziły zasiedlenie wyspy ok. 1000 p.n.e., następnie w VI w. p.n.e. podbita przez Persów. W 408 p.n.e. zostało założone miasto Rodos. Za czasów greckich miasto było centrum kulturalnym (zob. Kolos Rodyjski) i handlowym. Na Rodos miał się odbyć słynny pojedynek dwóch greckich malarzy Apellesa i Protogenesa, po którym Protogenes uznał się za pokonanego. Najsłynniejszym pięściarzem starożytnym był Diagoras z Rhodos, zwycięzca olimpijski w 464 r. p.n.e.
Wyspa należała później wraz z całą Grecją do cesarstwa rzymskiego, potem do Cesarstwa Bizantyńskiego.

Średniowiecze
W 672 roku po raz pierwszy wyspę zajęli Arabowie pod dowództwem Muawija I z dynastii Umajjadów. W 1090 roku po bitwie pod Manzikertem zostało zajęte przez Turków Seldżuckich i odbite przez bizantyjskiego cesarza Aleksego I Komnena w czasie I krucjaty. W 1309 roku, po przejęciu wyspy przez zakon joannitów, skończyła się na niej era panowania Cesarstwa Bizantyjskiego. Od tego czasu wyspa była siedzibą joannitów, którzy zbudowali liczne zamki i ufortyfikowali główne miasto, dzięki czemu odparli atak egipskiego sułtanatu mameluków w 1444 roku i Mehmeda II Zdobywcy w 1480 roku. Na początku 1523 roku stolicę wyspy zdobył Sulejman Wspaniały po 6-miesięcznym oblężeniu. Od tego czasu Rodos przez czterysta lat było częścią imperium osmańskiego.





Historia najnowsza
Po wojnie włosko-tureckiej 1911-1912 wyspa znalazła się pod władzą Włoch jako część Dodekanezu. Władzę Włoch nad Rodos usankcjonował Traktat w Lozannie w 1923 roku, na podstawie którego nastąpiła Wymiana ludności między Grecją i Turcją. W czasie panowania włoskiego dokonano wielu modernizacji infrastruktury na wyspie, budując szpitale, wodociągi, elektrownię, remontując zabytki, ograniczając malarię i wznosząc liczne budynki w typowym dla faszystowskich Włoch stylu modernistycznym. W 1936 r. na ok. 130 tys. mieszkańców wyspy, 7 tys. stanowili Włosi. Po kapitulacji Włoch 8 września 1943 roku pierwszym garnizonem włoskim na Dodekanezie, który poddał się aliantom już w tym samym dniu był ten na wyspie Kastelorizo. Następnego dnia na Rodos zrzucono spadochroniarzy, na czele których stał lord George Jellicoe. Jego zadaniem było przekonanie włoskiego admirała Inigo Campioniego do przejścia na stronę Brytyjczyków. Negocjacje zostały przerwane, gdy niemiecki generał Ulrich Kleemann, wydał rozkaz ataku na garnizon włoski, który skapitulował po dwóch dniach. Okupacja wyspy przez wojska nazistowskich Niemiec, miała istotne znaczenie w bitwie o Dodekanez w 1943 roku. W tym okresie Niemcy zamordowali około 2 tys. żyjących dotąd na wyspie Żydów. 8 maja 1945 roku, po bezwarunkowej kapitulacji Niemiec podpisanej na pobliskiej wyspie Symi, siły zbrojne Wielkiej Brytanii wyzwoliły wyspę Rodos i rozpoczęły pomoc żywnościową dla mieszkańców. 28 października 1947 wyspa Rodos na mocy pokoju paryskiego z 1947 wraz z całym Dodekanezem została przekazana Grecji.

Miejscowa architektura na Rodos
Najważniejsza osada, to Rodos – stolica, leżąca na północnym wybrzeżu wyspy. Uważa się ją za kluczowy przyczółek morskiej komunikacji w tych okolicach. Reszta osad, których znaczenie daleko odbiega od znaczenia stolicy, połączone są mądrze przemyślanymi pasami dróg. To one łączą miasto Rodos ze starożytnymi miastami takimi jak: Lindos, Ialissos, czy też Kamiros. Dzisiaj, północna część wyspy należy do najbardziej atrakcyjnych turystycznych miejsc, podczas gdy reszta zawiera osady, z których niektóre są naprawdę ważne z punktu widzenia architektury.

Zabudowę Rodosu można podzielić na przybrzeżną i śródlądową. Ta na wybrzeżu, taka jak Rodos czy Lindos, jest zwykle zbudowana w stylu amfiteatralnym przy naturalnych portach. Historia wybrzeżnego osadnictwa cofa się do okresu antycznego. Wtedy to Rodos i Lindos w szczególności były przednimi ośrodkami handlu. Ich wpływy rozszerzyły się na cały region i takiż majestat trwał nieprzerwania, aż do średniowiecza. Kiedy wszystkie pozostałe nadbrzeżne ośrodki przekształciły się w równie ważne porty, Rodos i Lindos stały się silnymi warowniami.

Budownictwo śródlądowych osad było rezultatem potrzeby mieszkańców, którzy chronili się przed napaściami piratów okresu Bizantyńskiego i po zdobyciu miasta Rodos, również przed Turkami. Mieszkańcy nadbrzeżnych osad opuszczali swoje domostwa i wybierali miejsca, które nie były widoczne z morza, czy też głównych dróg. Lokowali więc swe nowe mieszkania na zboczach gór lub wzgórz, w małych dolinach lub nizinach, na terenach blisko rzek. Wiele z nich było umocnionych murami.

W czasach panowania Włochów, do 1943 roku na wyspie zbudowano wiele budynków w typowym w czasach rządów Benito Mussoliniego stylu klasycyzmu modernistycznego m.in. Pałac Sprawiedliwości (1924), Teatr Pucciniego (1937) ale również Sukiennice (1925) i Pałac Gubernatora (1927) inspirowane włoskim renesansem (wszystkie w stolicy wyspy). Włosi dokonali licznych rekonstrukcji zabytków architektury starożytnej i średniowiecznej na wyspie Rodos.

W latach 70. na zamówienie greckich władz polscy inżynierowie i robotnicy zbudowali na wyspie Rodos elektrownię na mazut a wraz z zaopatrzeniem budowy przetransportowano statkami z Gdyni do Rodos partię nowych polskich samochodów typu Fiat 125p, Fiat 126p i Polonez na sprzedaż dla mieszkańców wyspy.

Turystyka
Walory klimatyczne i zabytki przeszłości powodują, że jest jedną z najchętniej odwiedzanych (na drugim miejscu po Krecie) wysp greckich w celach turystycznych i wypoczynkowych. Ruch turystyczny obsługiwany jest przez port lotniczy znajdujący się 11 km na zachód od stolicy. Główną atrakcją wieczorną jest oczywiście stolica wyspy ze średniowieczną starówką wpisaną na listę światowego dziedzictwa Unesco i nowszym centrum hotelowo-rozrywkowym. Z portu w Rodos można udać się na wycieczkę morską, również do pobliskiej Turcji, np. do kurortu Marmaris. Na wyspie jest wiele ruin zamków joannitów. Najbardziej malowniczo położone na wzniesieniach nad brzegiem morza to te w Lindos i Monolithos. Na dużych wzniesieniach znajdują się też malownicze klasztory.

Wschodnie wybrzeże
Wschodnia część posiada piaszczyste plaże, jest bardziej sucha i osłonięta od wiatrów. Najważniejszą miejscowością wypoczynkową na wyspie jest miasto Faliraki znajdujące się około 12 km od stolicy. Znajduje się tu długa na kilka kilometrów piaszczysta, wygodna plaża, a morze jest przeważnie bardzo spokojne, bo jest to zawietrzna strona wyspy. W Faliraki wybudowano na zboczu góry duży park wodny – największy w Grecji (jak podają w 2007 r.). Piaszczysta i półdzika plaża to Tsambika, kilka kilometrów na południe od Faliraki. Plaża ta znajduje się w ujściu wysychającej w lecie rzeki i dlatego jest tu bardzo drobny piasek, a zejście do morza bardzo łagodne z wyjątkowo ciepłą wodą. Bardziej na południu w pobliżu niezwykle malowniczego miasta Lindos znajduje się Lardos, ośrodek wczasowy w najgorętszym miejscu na wyspie z kamienistą plażą. Wiatry tu są bardzo słabe, a morze spokojne.

Zachodnie wybrzeże
Po drugiej stronie wyspy, kilka kilometrów od stolicy leży drugi co do wielkości wyspy ośrodek – Ialissos. Plaże z tej strony wybrzeża są często kamieniste, a morze intensywnie faluje. Klimat jest tu bardziej wilgotny, jest więcej zieleni, ale wieją silniejsze wiatry. Najważniejsze kurorty to Iksia i Trianda z niedaleko położonymi ruinami starożytnego Ialissos (Filerimos) i gotyckim klasztorem. Interesujące z tej strony wybrzeża jest też pozostające w ruinie starożytne doryckie miasto Kamejros. W Kritinia znajdują się ruiny zamku joannitów.

Wnętrze wyspy i południowe krańce
Wnętrze wyspy to małe wioski o specyficznym greckim klimacie. Każda wioska ma obowiązkowo przynajmniej jedną tawernę, w której skupia się życie mieszkańców. Gęstość zaludnienia jest coraz niższa w miarę oddalania się od stolicy, wioski są coraz rzadsze. W Petaloudes znajduje się Dolina Motyli. W Embonas jest centrum winiarstwa na Rodos. Południowy cypel wyspy (Prasonisi), to ulubiony punkt wind- i kitesurferów. Wieją tu zwykle wiatry wykorzystywane przez amatorów deski.

Komunikacja
Na wyspie znajduje się port lotniczy Rodos „Diagoras” obsługujący ruch międzynarodowy. Dwa pozostałe lokalne lotniska Maritsa (wojskowe) i Kalathos zbudowane przez Włochów są zamknięte dla lotnictwa publicznego.

Trzy porty w mieście Rodos obsługują statki i promy żeglugi krajowej i międzynarodowej:
Central Port, zlokalizowany w mieście
Kolona, naprzeciw poprzedniego, żegluga dodekaneska i duże jachty
Akandia, nowy port budowany od lat 60., obsługuje statki wycieczkowe w okresie sezonu.

Dwa lokalne porty to Kamejros Skala (rejsy na wysepkę Chalki) na wybrzeżu zachodnim i Lardos (port rezerwowy na wypadek niepogody w Rodos) na wschodnim.

Dwa przedsiębiorstwa obsługują komunikację autobusową: Roda (niebiesko-białe autobusy) rejon północny z Rodos i wybrzeże zachodnie, Ktel (żółto-pomarańczowe autobusy) wybrzeże wschodnie.

Kolos Rodyjski
Kolos Rodyjski – jeden z siedmiu cudów świata. Olbrzymich rozmiarów posąg Heliosa, boga słońca, wybudowany na wyspie Rodos przez Charesa z Lindos w latach 294-282 p.n.e.[1] Monument wykonano z brązu i ustawiono u wejścia do portu Rodos dla upamiętnienia niepowodzenia Demetriusza Poliorketesa, który w latach 305-304 p.n.e. oblegał miasto[2]. Posąg miał ok. 30 metrów wysokości, stał na 10-metrowym piedestale[2] i ważył według różnych szacunków od 30 do 70 ton. Widoczny był już z okolicznych wysp. Posąg został zniszczony w 227/226 p.n.e. w wyniku trzęsienia ziemi[2].
Tagi: strefa śródziemnomorska rodos
źródło: Wikipedia (autorzy, na licencji CC-BY-SA 3.0)

Popularne posty z tego bloga

Malta

Malta, Republika Malty (Repubblika ta' Malta, Republic of Malta) – państwo wyspiarskie położone w Europie Południowej, na Morzu Śródziemnym, na południe od Sycylii. Ustrój polityczny Malta jest republiką z jednoizbowym parlamentem. Po ostatnich wyborach, które odbyły się w 2013, w parlamencie zasiadają dwie partie: Partia Pracy (Partit Laburista, PL) – 38 mandatów Partia Narodowa (Partit Nazzjonalista, PN) – 29 mandatów Partie te dzielą między siebie mandaty w parlamencie nieprzerwanie od 1971. Oprócz nich istnieją też inne drobne partie m.in.: Alternatywa Demokratyczna (Alternattiva Demokratika, AD) Maltańska Partia Komunistyczna (Partit Komunista Malti, PKM) Od 1 maja 2004 Malta jest członkiem Unii Europejskiej. Podział administracyjny W 1993 roku został ustanowiony podział administracyjny Malty obejmujący Maltę (wyspę) i Gozo. Powstało 68 samorządów, 54 na Malcie i 14 na Gozo. Geografia W skład archipelagu Wysp Maltańskich wchodzą wyspy: Malta, Gozo, Comino, C...

Słowenia

Słowenia, Republika Słowenii (słoweń. Slovenija, Republika Slovenija) – państwo położone w Europie Środkowej, posiadające dostęp do Morza Adriatyckiego. Słowenia należy do NATO od 29 marca 2004, jest też członkiem UE od 1 maja 2004 roku, od 1 stycznia 2007 kraj jest również członkiem strefy euro. Geografia Powierzchnia: ląd: 20 151 km2 woda: 122 km2 całkowita: 20 273 km2 Skrajne punkty: północny 46°53'N, południowy 45°25'N, zachodni 13°23'E, wschodni 16°36'E. Rozciągłość południkowa wynosi 160 km, a równoleżnikowa 245 km, przeciętna szerokość kraju wynosi około 100 km. Długość granic lądowych: Austria: 330 km Chorwacja: 670 km Węgry: 102 km Włochy: 232 km całkowita: 1334 km Długość wybrzeża: całkowita: 46,6 km Największe miasta: Lublana: 278 tys. Maribor: 147 tys. Novo Mesto: 41 tys. Celje: 42 tys. Kranj: 37 tys. Słowenia to w większości kraj wyżynny i górski: 90% powierzchni kraju leży ponad 300 m n.p.m. Najwyższy szczyt to położony w Alpach Jul...

Grecja

Grecja (gr. Ελλάδα Elláda, IPA: [e̞ˈlaða] lub Ελλάς Ellás, IPA: [e̞ˈlas]), Republika Grecka (Ελληνική Δημοκρατία Ellinikí Dimokratía, IPA: [e̞ˌliniˈci ðimo̞kraˈtiˌa]) – kraj położony w południowo-wschodniej części Europy, na południowym krańcu Półwyspu Bałkańskiego. Graniczy z czterema państwami, Albanią, Republiką Macedonii i Bułgarią od północy, oraz Turcją od wschodu. Ma dostęp do czterech mórz: Egejskiego i Kreteńskiego od wschodu, Jońskiego od zachodu oraz Śródziemnego od południa. Grecja posiada dziesiątą pod względem długości linię brzegową na świecie, o długości 14880 km. Poza częścią kontynentalną, w skład Grecji wchodzi około 1400 wysp, w tym 227 zamieszkałych. Najważniejsze to Kreta, Dodekanez, Cyklady, i Wyspy Jońskie. Najwyższym szczytem jest wysoki na 2917 m n.p.m. Olimp. Grecja posiada długą historię i bogate dziedzictwo kulturowe. Uważana jest za spadkobierczynię starożytnej Grecji. Jako taka, stanowi kolebkę całej cywilizacji zachodniej, miejsce narodzin demokracji[3...