
Staroegipska nazwa kraju oznacza „Czarny Ląd” i odnosi się do żyznych gruntów wzdłuż Nilu, będących przeciwieństwem sąsiadującej z nimi pustyni, „Czerwonego Lądu”.
Arabskie słowo Miṣr, obecna oficjalna nazwa kraju, ma pochodzenie semickie. Według pierwotnego asyryjskiego rodzaju pisma słowa Misir / Musur są spokrewnione z hebrajskim słowem מִצְרַיִם (Mitzráyim) oznaczającym kraj lub państwo. Początkowe wąskie znaczenie tego słowa, rozumiane jako Egipt Dolny (Dolny Kraj), zostało rozszerzone na cały kraj (Górny i Dolny Egipt).
Nazwy europejskie Egypt, Ägypten, Égypte, Egitto itd. pochodzą z łacińskiego słowa Aegyptus i pierwotnie ze starogreckiego słowa Αίγυπτος (Aigyptos). Koptowie utrzymują, że są bezpośrednimi potomkami staroegipskiego społeczeństwa z czasów faraonów. Od ich imienia powstało greckie słowo aigyptos, które np. w języku niemieckim przekształciło się w słowo Ägypten. Według innych teorii słowo Aigyptos stanowi kontaminację egipskiego wyrażenia ḥwt-k3-ptḥ, co oznacza „Siedziba duszy Boga Ptah”, przy czym jest to także nawiązanie do świątyni Ptaha w Memphis.
Geografia
Egipt jest państwem leżącym w północno-wschodniej części Afryki. Graniczy z Libią, Sudanem i Izraelem, a oblewają go wody Morza Śródziemnego na północy i Morza Czerwonego na wschodzie.
Granice
Długość granic lądowych w kilometrach:
Sudan - 1273
Libia - 1150
Izrael - 255
Strefa Gazy - 11
Linia brzegowa liczy 2450 km.
Kształt państwa zbliżony jest do trapezu. Granice lądowe zostały wyznaczone południkowo i równoleżnikowo przez pustynię.
Budowa geologiczna i rzeźba
Egipt położony jest na obszarze krystalicznej platformy afrykańskiej. Przeważająca część kraju jest wyżynna, jednak są to wyżyny dość nisko położone nad poziomem morza. Średnia wysokość wyżyn w Egipcie wynosi 320-250 m n.p.m. Największą wyżyną jest Pustynia Libijska, zwana też Pustynią Zachodnią. Obejmuje obszary zarówno piaszczyste, jak i kamieniste (hamady) z nielicznymi wzniesieniami do 450 m n.p.m. Drugą pod względem powierzchni wyżyną jest Wyżyna Libijska na północno-zachodnim krańcu Egiptu nad Morzem Śródziemnym. Wyżyna ta łagodnie przechodzi w nadbrzeżny pas nizin nad Morzem Śródziemnym. Obszary leżące we wschodnim Egipcie czyli Pustynia Arabska (Pustynia Wschodnia) to również obszary wyżynne, pocięte skalistymi wzniesieniami i licznymi suchymi dolinami. Nizin w Egipcie jest niewiele. Największa z nich to Nizina Libijska, stanowiąca północne przedłużenie Pustyni Libijskiej i nazywana niekiedy Kotliną Libijską. Inną ważną niziną jest Delta Nilu, zajmująca obszar 3% powierzchni kraju. Jest to teren silnie nawodniony, pełen bagien i rozlewisk. Innym nisko położonym obszarem jest Dolina Nilu, drugi najbardziej żyzny teren po Delcie Nilu. Tak jak w starożytności, tak i teraz skupia się tam całe rolnictwo.
Jedyne obszary górskie Egiptu położone są na półwyspie Synaj z najwyższym szczytem Górą Świętej Katarzyny o wysokości 2642 m n.p.m. oraz na wschodzie kraju, wzdłuż wybrzeży Morza Czerwonego, gdzie najwyższym szczytem jest Dżabal Hamata o wysokości 1977 m n.p.m. Wyżyny na Pustyni Arabskiej przechodzą w stosunkowo niewysokie pasma skalistych gór poprzecinanych suchymi dolinami. W wielu miejscach schodzą one bezpośrednio do morza, tworząc skaliste wybrzeża.
Egipt jest krajem pustynnym. 94% powierzchni zajmują pustynie, głównie żwirowe i kamieniste, ale sporo jest też piaszczystych leżących w zachodniej części kraju. Półwysep Synaj także jest obszarem pustynnym i półpustynnym, jednak bardziej górzystym.
Wszystkie obszary górskie mają postać suchych i skalnych łańcuchów, pozbawionych praktycznie roślinności. Żaden ze szczytów nie jest ośnieżony, nawet w okresie zimowym.
Klimat
Egipt leży w strefie klimatu zwrotnikowego suchego, na południu przechodzącego w skrajnie suchy. Tylko wąski pas wybrzeża znajduje się w strefie łagodnego klimatu śródziemnomorskiego. Charakterystyczne dla egipskiego klimatu są niskie opady, wysokie temperatury w okresie letnim oraz niska wilgotność.
Temperatury w Egipcie mają wysokie amplitudy dobowe. Jest to ściśle związane z zajmującymi obszar niemal całego kraju pustyniami. Średnia temperatura dobowa w ciągu roku waha się od 15 °C do 32 °C. Temperatury i ich amplitudy rosną w kierunku południowych i zachodnim, w miarę oddalania się od morza. Tylko w wąskim pasie wybrzeża utrzymują się na niskim poziomie. Latem na wybrzeżu Morza Śródziemnego temperatury sięgają w dzień około 30 °C, a w nocy spadają o kilka stopni. Na południu w ciągu dnia temperatury sięgają nawet 50 °C, w nocy mogą spaść poniżej 10 °C. W zimie dni są z reguły ciepłe, ale w nocy zdarzają się przymrozki, dotyczy to jednak tylko obszarów pustynnych. Na północnym wybrzeżu Egiptu zimy są łagodne ze średnią temperaturą 10-15 °C bez nocnych przymrozków. Na południe od Zwrotnika Raka średnia temperatura zimą utrzymuje się w granicach 20-25 °C. W dzień może osiągać 30 °C, jednak w nocy zdarzają się tam przymrozki (południe Egiptu to suche i pustynne tereny).
Egipt jest krajem o suchym klimacie. Przez meteorologów jego południowa część zaliczana jest do klimatu skrajnie suchego - bez opadów lub ze sporadycznymi opadami deszczu (raz w roku lub nawet raz na kilka lat). Jezioro Nasera ma niewielki wpływ na wzrost opadów (+ 10 mm.) ograniczający się tylko do jego najbliższych okolic. W całym Egipcie maksymalna średnia opadów to 150 mm w strefie nadbrzeżnej Morza Śródziemnego. W Kairze leżącym 160 km od morza średnia roczna wysokość opadów to tylko 25 mm (są to warunki typowe dla pustyni). W okolicach Hurghady, jak i na całym wybrzeżu Morza Czerwonego, opady są jeszcze niższe lub nie występują. Deszcze padające w Egipcie mają zazwyczaj postać krótkotrwałej ulewy. Na wybrzeżu Morza Śródziemnego jest podobnie, przy czym deszcze padają tam głównie w okresie zimowym.
W Egipcie panuje bardzo duże nasłonecznienie. Spowodowane jest to małą ilością opadów i brakiem zachmurzenia, a także wysokością słońca na horyzontem. Latem słońce w zależności od miejsca, świeci pod kątem od 80° do 90°. Piasek na pustyni w takich warunkach nagrzewa się do 70 °C.
Wody
Zasób wód w Egipcie jest dosyć ograniczony. Jedyną stałą rzeką jest Nil, płynący przez cały kraj i rozlewający się w rozległą deltę u wybrzeży Morza Śródziemnego. Rzeka ta od niepamiętnych czasów jest głównym źródłem wody Egiptu. Dziś jej nurt jest bardziej uregulowany dzięki tamie pod Asuanem. Pozostałe cieki wodne to rzeki okresowe lub epizodyczne - przez większą część roku są to suche doliny (wadi), w których tylko raz na rok lub raz na kilka lat pojawia się wartka rzeka, której żywotność nie przekracza nawet miesiąca. Egipt posiada także ogromne zasoby wód podziemnych, jednak stopień ich wykorzystania jest niewielki. Innym sposobem pozyskiwania wody do celów gospodarczych jest zbieranie rosy. Możliwe jest zebranie w ten sposób do 10 mm na dobę.
Gleby
W Egipcie występuje kilka rodzajów gleb. W zachodniej części kraju w pobliżu granicy z Libią, głównie na Pustyni Zachodniej (Libijskiej) występują jałowe, pustynne yermosole. Składają się one głównie ze żwiru i kamieni. Gleby te są silnie przepuszczalne. W niektórych miejscach nisko położonych występują słone gleby związane z terenami pustynnymi. Po wschodniej stronie Nilu i na półwyspie Synaj powszechnie występującymi gleba są leptosole. Gleby żyzne, fluwisole, spotyka się tylko na terenach w dolinie Nilu i w delcie. Tylko jedna trzecia tych gleb ma dobry lub bardzo dobry poziom żyzności.
Flora
Pustynny klimat Egiptu sprawia, że szata roślinna jest bardzo uboga. Bujna roślinność ogranicza się tylko do doliny i delty Nilu oraz miast, gdzie ma charakter zieleni miejskiej. Na pustyni roślinność jest bardzo uboga, ogranicza się jedynie do suchych traw i rosnących rzadko krzewów tamaryszku. Wśród drzew spotyka się głównie palmy oraz akacje. Naturalna roślinność w dolinie i delcie Nilu została niemal całkowicie wyniszczona przez działania rolnicze człowieka. Dziś można zobaczyć tam jedynie zasadzone przez człowieka eukaliptusy, platany, jałowce i palmy. Wody Nilu, zwłaszcza te w delcie, stanowią znakomite środowisko dla rozwoju roślinności bagiennej i wodnej. Występujący tu dawniej papirus został wyniszczony w XIX w., jednak obecnie od kilku dziesięcioleci podejmowane są próby wprowadzenia go do uprawy. Lotos będący symbolem Egiptu jest obecnie rzadko występującą rośliną.
Fauna
W Egipcie występuje duża różnorodność zwierząt. Żyją tam takie gatunki jak gazela dorkas czy owca górska, którą można spotkać tylko na niewielkim obszarze południowo-zachodniego Egiptu. Na pustyni spotykane są charakterystyczne dla tego regionu gatunki, takie jak skoczek pustynny i fenek (lis pustynny). Powszechne są też skorpiony. Do występujących w Egipcie niebezpiecznych zwierząt zaliczają się węże plamiste oraz żyjące na terenach rolniczych kobry. Plagą w Egipcie są gryzonie, które rozmnażają się w szybkim tempie. W Egipcie występuje także około 150 gatunków ptaków. Żyjący kiedyś na obszarze całego Egiptu ptak ibis jest obecnie w tym kraju gatunkiem wymarłym. Wciąż jednak żyją tam takie ptaki jak: sokół, raróg czy też pustułka. W wodach Egiptu żyje około 190 gatunków ryb. Wśród owadów powszechnie występujących w Egipcie wymienić można żyjącego na terenach pustynnych skarabeusza.
Ochrona przyrody
Na terenie Egiptu znajdują się dwa rezerwaty biosfery - Rezerwat biosfery Omayed oraz Rezerwat biosfery Wadi al-Allaki[4].
Historia
Tereny w dolinie i delcie Nilu są kolebką cywilizacji starożytnego Egiptu.
W historii Egiptu można wyróżnić takie okresy jak (w kolejności chronologicznej):
Stare Państwo,
Pierwszy Okres Przejściowy,
Średnie Państwo,
Drugi Okres Przejściowy,
Nowe Państwo,
panowanie asyryjskie (671–656 p.n.e.),
panowanie perskie (525–404 p.n.e. oraz 343 – 331 p.n.e.),
panowanie Ptolemeuszy (331–30 p.n.e.,
panowanie rzymskie (30 p.n.e.–395 r.),
panowanie bizantyńskie (395–642 r.),
panowanie arabskie (642 – 1171 r.),
panowanie Saladyna – dynastia Ajjubidów (1171–1254 r.),
panowanie mameluków (1254–1517 r.),
panowanie osmańskie (1517–1774 r.),
panowanie francuskie (1799–1801 r.),
panowanie angielskie (1881–1922 r.),
niepodległość – 12 lutego 1922,
Królestwo Egiptu (1922–1953),
Arabska Republika (1952–1958 i od 1971),
Egipt po 1971.
W historii Egiptu szczególne znaczenie miały następujące miejscowości: Abukir, Abu Simbel, Aleksandria, Asuan, Teby, El Alamein, Luksor.
Najsłynniejszymi królami i królowymi starożytnego Egiptu byli: Narmer (Menes), Dżeser, Cheops, Chefren, Mykerinos, Totmes I, Hatszepsut, Totmes III, Amenhotep III, Amenhotep IV Echnaton, Tutanchamon, Ramzes II, Szeszonk I, Ptolemeusz, Kleopatra.
Poza tym Egipcjanami byli tacy naukowcy jak: Klaudiusz Ptolemeusz i William Flinders Petrie.
Kalendarium
6000 p.n.e.: uprawy pszenicy i jęczmienia nad Nilem, rozpowszechnienie ceramiki, początek hodowli owiec
5000 p.n.e.: rozwój rolnictwa w delcie Nilu
4500 p.n.e.: pierwsze pługi rolne, pierwsze łodzie żaglowe na Nilu
3500 p.n.e.: powstanie pierwszych miast, początek obróbki miedzi, powstanie i rozwój kultury Meadi w południowej części delty Nilu, początek okresu predynastycznego średniego w górnym Egipcie, pierwsze wyroby z żelaza (kute na zimno), pierwsze hieroglify, pierwsza malowana ceramika
3300 p.n.e.: początek okresu predynastycznego późnego w górnym Egipcie
3050 p.n.e.: narodziny Menesa pierwszego władcy zjednoczonego Egiptu
3000-2850 p.n.e.: Zjednoczenie Egiptu przez Menesa, ustanowienie stolicy w Memfis, pierwsza dynastia, powstanie mastab (pierwszych grobowców egipskich), rozwój pisma (hieroglify), początek hodowli bydła, powstanie egipskiego kalendarza rolniczego
2640 p.n.e.: rozpoczęcie trzeciej dynastii przez Sanachta i Dżosera, Stare państwo, napisanie przez Imchotepa nauk Imchotepa
2630 p.n.e.: wzniesienie pierwszej piramidy w Sakkarze
2600 p.n.e.: śmierć Dżosera
2575 p.n.e.: założenie czwartej dynastii przez faraona Snofru
2550 p.n.e.: budowa wielkiej piramidy Cheopsa w Gizie
2528 p.n.e.: śmierć Cheopsa
2520 p.n.e.: przejęcie władzy przez Chefrena, zmiana poglądu postrzegania faraona: nie jako boga, ale jako jego syna
2490 p.n.e.: śmierć Chefrena
2465 p.n.e.: Userkaf faraonem, piąta dynastia, Re uznany naczelnym bóstwem, stworzenie płaskorzeźby w Sakkarze (przedstawia ona biegi oraz skok w dal)
2350 p.n.e.: śmierć Ptahhotepa (egipski wezyr z czasów króla Dżedkare)
2325 p.n.e.: założenie szóstej dynastii przez Tetiego, umocnienie pozycji książąt górnego Egiptu
2254 p.n.e.: Pepi II faraonem w wieku 6 lat (rządzi przez następne 94 lata), rozpad Starego Państwa
2134 p.n.e.: pierwszy okres przejściowy (miasta-państwa)
Ustrój polityczny
Ustrój polityczny: republika semiprezydencka
Główne partie polityczne: Partia Konstytucyjna, Egipska Partia Socjaldemokratyczna, Demokratyczna Partia Robotnicza, Partia Wolności, Egipski Ruch Patriotyczny, Arabska Demokratyczna Partia Nasserystyczna.
Parlament: Izba Reprezentantów składa się z 450 deputowanych wybieranych co 5 lat
Konstytucja z 18 stycznia 2014[5]
System prawny: oparty na prawie anglosaskim, prawie islamskim i kodeksie napoleońskim; sądowniczy organ rewizyjny – Sąd Najwyższy i Rada Stanu (nadzoruje słuszność decyzji administracyjnych); Egipt zaakceptował z zastrzeżeniami zwierzchnictwo Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości
Święto narodowe: Rocznica Rewolucji – 23 lipca
Podział administracyjny
Egipt podzielony jest na 27 muhafaz. Prowincje dzielą się dalej na okręgi, miasta i wsie.
Ludność
Ludność Egiptu jest niemal wyłącznie arabskojęzyczna. Około 90% populacji stanowią muzułmanie, głównie sunnici. Oprócz nich w Egipcie żyje ok. 8 mln (ok. 10%) chrześcijan, głównie Koptów, czyli wiernych wyznania dominującego w Egipcie przed podbojami arabskimi. Ich cechą charakterystyczną jest wytatuowany – zazwyczaj na ręce – krzyż. Za założyciela wspólnoty uważa się św. Marka Ewangelistę. Mimo posługiwania się obecnie językiem arabskim część z nich nie uważa się za Arabów. Na obszarze Pustyni Zachodniej występują plemiona Berberów, w dolinie górnego Nilu pojedyncze osady ludności negroidalnej.
W miastach zamieszkuje około 47% ludności. Przyrost naturalny w 2005 wyniósł 1,78%. Mężczyźni żyją przeciętnie 68 lat, a kobiety 74 lata (2005).
Egipt jest najludniejszym krajem arabskim i trzecim pod względem liczby mieszkańców państwem Afryki. Średnia gęstość zaludnienia jest niewielka, a rozmieszczenie ludności bardzo nierównomierne. Większość kraju jest niemal bezludna, a gęstość zaludnienia na terenach rolniczych (Dolina Nilu i Delta Nilu) należy do największych na świecie. Kair, stolica kraju i największe miasto Afryki, wraz z sąsiadującymi miejscowościami, liczy ponad 17 mln mieszkańców, co stanowi ponad 20% ludności państwa.
Gospodarka
Rolnictwo
Współczesne rolnictwo egipskie nie jest w stanie zaspokoić wewnętrznych potrzeb kraju. Sektor rolniczy i przemysł przetwórstwa spożywczego są jednymi z lepiej rozwijających się gałęzi gospodarki w tym kraju.
W egipskim klimacie możliwe są nawet trzy zbiory plonów w ciągu roku. Najwięcej gruntów zajmuje uprawa bawełny – głównego produktu eksportowego. Z roślin spożywczych najważniejsze są: ryż, kukurydza, pszenica i sorgo (proso murzyńskie, z którego otrzymuje się kaszę i mąkę). Uprawia się również trzcinę cukrową, palmę daktylową, drzewa cytrusowe i warzywa. Hodowla zwierząt odgrywa w Egipcie drugorzędną rolę ze względu na brak pastwisk. Rybołówstwo – morskie i śródlądowe, jest również ważną gałęzią gospodarki.
W latach 70 XX w. wybudowano Wysoką Tamą Asuańską na Nilu. Powstało przez to jedno z największych sztucznych jezior świata – Jezioro Nasera. Jego utworzenie pozwoliło uregulować bieg Nilu, zapobiegać powodziom, rozwinąć żeglugę i rybołówstwo, produkcję energii elektrycznej oraz zyskać pola uprawne na dawnych terenach pustynnych. W efekcie Nil przestał wylewać, więc rośliny można uprawiać tylko na terenach sztucznie nawadnianych. W latach 90 XX wieku rozpoczęto wielkie projekty irygacyjne – doprowadzenie wody z Nilu (Jeziora Nasera) Kanałem Szajcha Zajida (z największą na świecie stacją pomp Mubarak Pumping Station) do oazy Charga i innych w okolicach jezior Toszka.
Przemysł
Dobrze rozwinięty jest przemysł chemiczny - szczególnie produkcja nawozów sztucznych, włókien syntetycznych, farmaceutyków - a także przemysł włókienniczy i odzieżowy, dający obecnie ok. 1/4 wartości ogólnej produkcji przemysłowej.
Z bogactw mineralnych Egiptu największe znaczenie mają ropa naftowa i fosforyty. Ropa naftowa pochodzi ze złóż na zachodzie półwyspu Synaj oraz z nowych pokładów w szelfie Zatoki Sueskiej, wzdłuż wybrzeża śródziemnomorskiego, a także z obszaru Pustyni Zachodniej, przy granicy z Libią. Fosforyty, ruda żelaza, mangan wydobywane są w okolicach Asuanu i na zachodzie półwyspu Synaj. Gaz ziemny wydobywa się głównie w delcie Nilu i ze złóż podmorskich.
Przemysł przetwórczy widoczny jest w miastach położonych w delcie Nilu, nad Kanałem Sueskim i w Heluanie, gdzie istnieje wielki kombinat metalurgiczno-koksowniczy. Natomiast w Asuanie istnieją huty żelaza i aluminium. Zakłady metalurgiczne znajdują się w Kafr Ad-Dawwar. Najlepiej rozwinięty jest przemysł włókienniczy, dość dobrze – chemiczny, elektromaszynowy, petrochemiczny i skórzano-obuwniczy. Duże ośrodki przemysłu petrochemicznego rozwinęły się w Aleksandrii, Kairze, Suezie, Tanta i Asjut. Poza tym w kraju istnieją liczne zakłady przetwórcze surowców i materiałów budowlanych - głównie wapieni wykorzystywanych w przemyśle cementowym.
W Egipcie znajduje się kilka montowni zagranicznych koncernów motoryzacyjnych. Istnieją również zakłady produkujący sprzęt transportu kolejowego, elektromaszynowego i elektrotechnicznego. Przemysł energetyczny posiada elektrownie jądrowe w Al-Dabaa, o mocy 2000 MW, a na Wysokiej Tamie na Nilu przy Zbiorniku Nesera zlokalizowana jest hydroelektrownia.
Ważną rolę w gospodarce Egiptu odgrywa Kanał Sueski łączący Morze Śródziemne z Morzem Czerwonym. Przepływają nim między innymi tankowce przewożące ropę naftową z krajów Bliskiego Wschodu do Europy oraz ropociąg Sumed.
Turystyka
Turystyka jest jednym z głównych źródeł dochodu Egiptu[6] i stanowi ok. 10% PKB[7]. W roku 2010 przybyło do Egiptu ponad 14,8 mln. turystów (ok. 12,7 miliardów dolarów przychodów). Egipt najczęściej odwiedzali turyści z Rosji, Niemiec, Wielkiej Brytanii, Włoch, Francji i Polski (rocznie ok. 600 tysięcy). Szczególnie stare egipskie zabytki są magnesem przyciągającym zagranicznych gości. Obok Gizy i Kairu turyści chętnie odwiedzają Aleksandrię i Luksor, skąd między innymi można dotrzeć do Doliny Królów. Luksor jest także punktem startowym dla podróży przez Nil do Asuanu. Z tego miejsca oferowane są także loty i wycieczki autokarowe do Abu Simbel na Pustyni Nubijskiej i innych obiektów sakralnych wokół Jeziora Nasera. Większość operatorów podróży oferuje lot do Kairu, a po jego zwiedzeniu urlop wypoczynkowy i kąpiele w Hurghadzie lub Szarm el-Szejk nad Morzem Czerwonym.
Nowoczesny kurort turystyczny Szarm el-Szejk na południowym krańcu Półwyspu Synaj jest szczególnie lubiany przez sympatyków nurkowania ze względu na liczne rafy koralowe. Jest to również punkt wypadowy na górę Synaj, gdzie Jahwe miał przekazać Mojżeszowi Dziesięć Przykazań oraz do prawosławnego Klasztoru św. Katarzyny, na skalistą pustynię Wyżyny Synajskiej, a także do Ziemi Świętej. Przy kurorcie znajduje się pierwszy egipski podwodny Park Narodowy Ras Muhammad. Wokół raf koralowych południowego Synaju, gdzie występuje ponad 250 różnych raf koralowych i 1000 gatunków ryb, w ciepłych wodach morskich spoczywają liczne wraki statków, które są chętnie odwiedzane przez nurków. W ostatnich latach wiele entuzjastów sportów podwodnych wybiera się również, do położonych bardziej na północ: Zatoki Akaby, Dahabu, Nuwajby i Taby.
Ze względu na wzrastające zainteresowanie turystyką nurkową udostępniono także miejscowości na południe od Hurghady wzdłuż zachodniego wybrzeża Morza Czerwonego: Safadża, Al-Kusajma, Marsa Alam i Bir Szalatin. Przewiduje się, że niebawem otworzy się granica do trójkąta Hala’ib. 30 km od granicy z Sudanem, 20–25 km w głąb kraju znajduje się Park Narodowy, który jest kolejną atrakcją dla turystów. Popularne są także wyprawy z tych ośrodków turystycznych na Pustynię Wschodnią i góry Atbaj. Egipt jest ciekawym miejscem również dla amatorów nurkowania nieposiadających uprawnień – bardzo popularną rozrywką dla turystów są tak zwane Intro – na niewielką głębokość można zejść z profesjonalnym instruktorem i obejrzeć bogactwo tamtejszych raf koralowych Morza Czerwonego. Pod względem podwodnej fauny, tamtejsze rafy są bardziej zróżnicowane od raf w Morzu Śródziemnym.
Wszystkie te kurorty turystyczne położone są na Riwierze Morza Czerwonego.
Dla turystów są również dostępne egipskie oazy:
na Saharze,
na Pustyni Libijskiej (Pustynia Zachodnia):
Siwa,
Fajum,
Al-Bahrijja,
Al-Bawiti,
Ad-Dachila,
Al-Farafira,
Charga,
na Synaju:
Wadi Fajran,
Ajn Hudra,
Ujun Musa.
W Aleksandrii znajduje się Bibliotheca Alexandrina, a wokół wybrzeża Morza Śródziemnego liczne wraki statków z okresu II wojny światowej.
W Egipcie znajduje się też wiele stanowisk archeologicznych, z których większość jest otwarta dla zwiedzających.
Turystyka mocno ucierpiała w wyniku napadów terrorystycznych na cele turystyczne w latach 90. XX w. i pierwszej dekadzie XXI w. (Luksor 1997, Synaj 2004, Szarm el-Szejk 2005, Dahab 2006). 23 lipca 2005 roku nieznani sprawcy podłożyli w trzech miejscach (licznie odwiedzane przez turystów miejsca kąpieliskowe w Szarm el Szejk na Półwyspie Synaj) w sumie 400 kilogramów materiałów wybuchowych. 64 osoby zginęły a ponad 200 zostało rannych. Do zamachów obok Al-Kaidy przyznały się brygady Abdullaha Assamy, które także odnotowano jako odpowiedzialne za napady z października 2004 roku w Tabie. Nad bezpieczeństwem turystów czuwa specjalnie powołana w tym celu policja turystyczna, której funkcjonariusze znają główne języki obce (obowiązkowo angielski) i są przeszkoleni do niesienia im pomocy. Zorganizowane wycieczki do niektórych miejsc są obowiązkowo przez nich eskortowane. Funkcjonariusze towarzyszą także turystom w autokarach. Okolice wszystkich atrakcji turystycznych, a także dworce i punkty kontrolne, są strzeżone przez uzbrojone siły bezpieczeństwa. Nieumundurowani agenci kontrolują punkty handlowo-rozrywkowo-gastronomiczne.
Polskie przedsiębiorstwa w Egipcie
W Egipcie działają 44 polskie przedsiębiorstwa. Według egipskiego Ministerstwa Inwestycji w ciągu ostatnich pięciu lat polskie przedsiębiorstwa zainwestowały w Egipcie 10,6 mln. dolarów (142. miejsce w tym kraju)[8]. Według Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych (PAIiIZ) w Egipcie działa 10 dużych przedsiębiorstw z udziałem polskiego kapitału - w sektorze wydobycia ropy i gazu, transportu morskiego, turystycznym. Największym przedsiębiorstwem jest Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo[9].
Kultura i sztuka
Nadżib Mahfuz – laureat literackiej Nagrody Nobla z roku 1988
Religia
Religia Liczebność
Islam 59.240.000
Koptyjski Kościół Prawosławny 8.000.000
Protestantyzm 450.000
Kościół Katolicki 280.000
Zielonoświątkowcy 135.000
Źródło: (2000)
Egipt jest krajem muzułmańskim, z poważnym wpływem religii na codzienne życie mieszkańców. Według danych państwowych Muzułmanie, przeważnie sunnici, stanowią 90% ludności kraju. Pozostałe 10% stanowią chrześcijanie, z czego 9% to koptowie (głównie Koptyjski Kościół Ortodoksyjny)[10]. Istnieją znaczące rozbieżności w tej kwestii pomiędzy danymi państwowymi i kościelnymi[11]. Dane kościelne mówią o 10-18% chrześcijan wśród populacji Egiptu. Według Komisji ds. Międzynarodowej Wolności Religijnej w sprawozdaniu za rok 2010, Egipt zajmuje drugie miejsce w rankingu wśród krajów, które naruszają wolność religijną. Dyskryminacja i łamanie praw człowieka dotyka głównie: koptyjskich chrześcijan, bahaistów, szyickich muzułmanów, Żydów, Świadków Jehowy i członków sekty islamu koranicznego Quraniyoon[12]. Według raportu z 2011 roku Amerykańskiej Komisji ds. Międzynarodowej Wolności Religijnej (USCIRF) Egipt znalazł się wśród 14 krajów jako najgorszy na świecie kraj łamiący wolność religijną i łamiący prawa człowieka[13].
Konstytucja Egiptu czyni z islamu religię państwową. Gwarantuje wprawdzie wszystkim obywatelom wolność wyznania, ale w praktyce jest ona mocno ograniczona[14][15]. Na dowodach osobistych umieszczana jest informacja o przynależności religijnej, przy czym dozwolony jest wybór między trzema oficjalnie uznanymi religiami: islamem, chrześcijaństwem i judaizmem. Wyznawcy innych religii nie uzyskują dowodów osobistych, co oznacza rezygnację z praw. To samo dotyczy muzułmanów, którzy przeszli na chrześcijaństwo[16].
islam – 86,2%
chrześcijaństwo – 13,1%:
Koptyjski Kościół Ortodoksyjny – 11,5%
protestantyzm – 0,8% (głównie: kalwini i zielonoświątkowcy)
katolicyzm – 0,6%
niezależne kościoły – 0,2%
niereligijni – 0,7%
Źródło: Joshua Project, 2010[17]
Muzułmanie
Szariat jest głównym źródłem ustawodawstwa. Z jednej strony wykładnia islamu jest w Egipcie przeważnie nowoczesna i postępowa - w szczególności przez prowadzony w muzułmańskim świecie Uniwersytet Al-Azhar. Z drugiej strony Egipt jest od wieków, obok Arabii Saudyjskiej, centrum islamskiego feudalizmu.
Chrześcijanie
Chrześcijaństwo rozwijało się w Egipcie równolegle jak na innych ziemiach cesarstwa rzymskiego. Zgodnie z Ewangelią Mateusza w Egipcie przebywała Święta Rodzina z małym Jezusem, uciekając przed zarządzoną przez Heroda rzezią niewiniątek (Mt 2,13-21). Istnieją przypuszczenia, że ewangelista Marek przybywał tutaj na misje już w ok. 50 roku n.e.[11] W okresie bizantyjskim większość ludności zamieszkującej Egipt było chrześcijanami. Sytuacja uległa zmianie w wyniku islamskiej inwazji w VII wieku.
Żydzi
Według Biblii do Egiptu przybył Abraham, a potem pojmany Józef. Tutaj urodziło się wiele postaci biblijnych, m.in. Mojżesz, Aaron czy Jozue. Mojżesz prowadził Izraelitów z Egiptu do Ziemi Obiecanej. Biblia opisuje również plagi egipskie, przejście przez Morze Czerwone, Synaj i Górę Synaj, gdzie Mojżesz otrzymał od Jahwe Dekalog. Na tym terenie rozpoczęto też spisywanie Biblii.
Aleksandria już od starożytności, na długo przed zniszczeniem świątyni jerozolimskiej w 70 n.e., była jednym z największych ośrodków żydowskiej diaspory. Według Flawiusza byli oni pierwszymi osiedleńcami w tym mieście. Z czasem przydzielono im całą dzielnicę. Tu, z polecenia króla Ptolemeusza II Filadelfosa, powstał grecki przekład Biblii hebrajskiej, tzw. Septuaginta. W I w. n.e. pisarz Filon stwierdził, że w całym Egipcie mieszka milion Żydów. Już w VI w. p.n.e. prorok Jeremiasz skierował orędzie do Żydów osiedlonych w różnych częściach tego kraju, m.in. w Memfis (Nof)[18].
W czasach najnowszych liczba Żydów w Egipcie gwałtownie się zmniejszyła, ponieważ zmuszeni byli wyjechać do Izraela. W 1948 w Egipcie zamieszkiwało już jedynie 75 tysięcy Żydów[19]. Obecnie w Kairze żyje niecałe 200 ubogich starszych osób pochodzenia żydowskiego. Żydzi zamieszkują głównie Aleksandrię, Stary Kair oraz dom starców w kairskim Heliopolis. Do ostatnich wysiedleń Żydów z Egiptu doszło po wojnach arabsko-izraelskich w roku 1956 i 1967. W 1979 roku Izrael i Egipt zawarły pokój, na mocy którego warunki bytowe Żydów w Egipcie poprawiły się.
Tagi: strefa śródziemnomorska Egipt




