Pochodzenie nazwy
Nazwa Liban (w standardowym języku arabskim „Lubnan”; „Lebnan” albo „Lebnen” w lokalnym dialekcie) ma swoje źródło w semickim „LBN”, które łączy się z kilkoma słowami bliskoznacznymi w różnych językach, takimi jak biały czy mleko[2]. Stanowi to odniesienie do pokrytych śniegiem Gór Libanu. Takie określenia zostały znalezione w 3 z 12 tablic Eposu o Gilgameszu, w tekście znalezionym w ruinach starożytnego miasta Ebla oraz w Biblii[3]. Słowo Liban jest również wspomniane 71 razy w Starym Testamencie[4][5].
Informacje podstawowe
Stolica: Bejrut (2 mln 60 tys. mieszkańców (2012)
Język urzędowy: arabski (dodatkowy francuski)
Podział administracyjny: 6 muhafaz
Ustrój: republika parlamentarna, na czele państwa stoi prezydent wybierany co 6 lat, władzę ustawodawczą sprawuje jednoizbowy parlament złożony z 128 członków (po 64 chrześcijan i muzułmanów), wybierany na 4 lata,
Waluta: funt libański (1500 LL = 1$)
Główne miasta: Trypolis, Zahla, Sydon, Baalbek, Tyr
Główne rzeki: Litani, nadto źródła Asi (Orontesu) i Jordanu
Główne narodowości: 82,6% Libańczyków, 9,6% Palestyńczyków, ponadto Syryjczycy, Kurdowie i inni
Główne wyznania: 59,7% muzułmanie (w tym druzowie) 39% chrześcijanie (w tym maronici), inne wyznania 1,3%[6].
Stanowiska państwowe i rządowe obsadzane są według klucza wyznaniowego: prezydent – chrześcijanin maronita, premier – muzułmanin sunnita, przewodniczący parlamentu – muzułmanin szyita, równy podział tek ministerialnych, wyższych stanowisk w administracji państwowej oraz miejsc w parlamencie między przedstawicieli ludności muzułmańskiej i chrześcijańskiej.
Geografia
Liban jest jednym z najmniejszych państw Azji, leżącym w jej zachodniej części. Liban był w starożytności ojczyzną Fenicjan, a następnie został opanowany przez Egipcjan, Asyryjczyków, Persów, a następnie przez Rzymian. Ostatecznie kraj zajęli Arabowie i obecnie państwo to jest krajem gdzie większość wyznawców to muzułmanie. Liban jest w miarę zamożnym krajem o łagodnym, ciepłym klimacie, gdzie jednym z ważnych sektorów gospodarki jest turystyka.
Powierzchnia, położenie i granice
Powierzchnia – 10 450 km2
Położenie – Liban leży w Azji Południowo-Zachodniej nad Morzem Śródziemnym, na obszarze Bliskiego Wschodu.
Skrajne punkty – północny 34°50'N, południowy 33°00'N, zachodni 35°00'E, wschodni 36°40'E. Kraj o podłużnym kształcie jest długi na mniej więcej 180 km i szeroki na około 50 km.
Liban graniczy z następującymi państwami:
Syria – 375 km
Izrael – 75 km
Linia brzegowa – 225 km
Budowa geologiczna i rzeźba
Liban jest krajem górzystym, gdzie w zachodniej części leżą silnie zdyslokowane góry Liban, zbudowane z wapieni. Góry te cechują się licznym występowaniem zjawisk krasowych, a najwyższy szczyt tychże gór – Kurnat as-Sauda wznosi się na 3083 m n.p.m. i jest najwyższym szczytem kraju. Na wschodzie kraju ciągną się bazaltowe góry Antylibanu, znajduje się tam masyw Dżabal asz -Szajch (Hermon), który wznosi się na 2814 m n.p.m. Pomiędzy tymi południkowo ułożonymi łańcuchami górskimi, leży rozległe i głębokie obniżenie. To obniżenie to tektoniczna dolina Bekaa, która jest przedłużenie Rowu Jordanu. Dolina jest długa na około 150 km. Jedyny region nizinny to wąski, nadmorski pas ciągnący się na całej długości libańskiej linii brzegowej. Do geologicznych zjawisk występujących w Libanie należą częste trzęsienia ziemi.
Klimat
Liban leży w strefie klimatu podzwrotnikowego o jego łagodnej odmianie jaką jest odmiana śródziemnomorska. Lata w Libanie są co prawda gorące i na ogół suche, to wiosna i jesień są porami łagodnymi, i podobnie jest także w przypadku zimy, gdzie tylko w górach jest ona surowa. Na terenach górzystych występują wtedy obfite opady śniegu.
Liban jest dosyć wilgotnym krajem ze względu na rzeźbę terenu. Jedynie obszary nadmorskie i doliny śródgórskie są dość suche i średnie wartości opadowe w ciągu roku osiągają około 400 mm. Na pozostałym obszarze, czyli w górach ilość opadów wzrasta do 1000 mm.
Temperatury latem są wysokie na terenach niskopołożonych, średnie wartości termiczne wynoszą 28 °C, w górach lato jest łagodne ze średnią temperaturą 22 °C. Zima na terenach niskopołożonych jest łagodna ze średnią temperaturą 13 °C, a górach wartości termiczna obniżają się do 6 °C. Występują jednak spadki do 0 °C.
Wody
Liban ma dość gęstą sieć rzeczną co jest bezpośrednio związane z ukształtowaniem terenu i opadami występującymi w górach. Główna rzeka kraju to Litani o długości 146 km, która płynie przez dolinę Bekaa. Rzeka w swym dolnym biega skręca na zachód i przepływając przez góry uchodzi do Morza Śródziemnego. Reszta rzek w kraju to rzeki krótkie, gdzie znaczna ich liczba ma charakter potoków. W północnej części doliny Bekaa bierze początek rzeka Asi, w masywie Dżabal asz-Szajch — rzeka Jordan. Rzeki Asi i Hasbani są częściowo rzekami okresowymi. Cieki wodne w Libanie są wykorzystywane dla potrzeb rolnictwa, a Litani ze zbiornikiem wodnym o pojemności 245 mln m3 w celach hydroenergetycznych.
Gleby
Gleby są na ogół ubogie co wiąże się nie tylko z obecnością masywów górskie, ale i masowym wyrębem cedrowych lasów, jakie niegdyś porastały Liban. Jedyne żyzne pokrywy glebowe jakie występują to aluwia jakie można spotkać w dolinie Bekaa i w rejonie wybrzeża.
Flora
Naturalną szatę roślinną stanowią śródziemnomorskie lasy, z sosnami i słynnymi na całym świecie lasami cedrowymi o których wspomina Stary Testament, gdzie w jednej z ksiąg jest opis budowy świątyni jerozolimskiej, gdzie zostały użyte do jej budowy libańskie cedry. Dziś lasy zajmują jedynie 8% powierzchni kraju. A cedry można spotkać jedynie w rezerwacie Cedry Libanu leżącym na północy kraju. Poza terenami leśnymi Liban jest zajęty przez roślinność krzaczastą i zarośla typu makii. Na wybrzeżu rosną palmy, zaś w kotlinach górskich – roślinność stepowa. Wyższe piętra górskie są porośnięte drzewiastymi jałowcami.
Fauna
Świat zwierząt jest ubogi i należy do Regionu Śródziemnomorskiego. W Libanie istnieje duży udział ssaków europejskich jak daniel, dzik, sarna i żbik. Faunę afrykańską reprezentują góralki abisyńskie i szakale złociste. Do ptaków pospolitych w Libanie należą kuraki i drapieżne, na wybrzeżu zaś ptactwo morskie. Liban jest sezonowo odwiedzane przez różne gatunki ptaków migrujących z na północ i z powrotem do Afryki jak na przykład bociany.
Ustrój polityczny
Liban jest republiką demokratyczną parlamentarno-gabinetową. Głową państwa jest prezydent wybierany na 6-letnią kadencję przez Zgromadzenie Narodowe. Władza ustawodawcza należy do jednoizbowego (unikameralnego) parlamentu liczącego 128 deputowanych wybieranych w wyborach powszechnych co cztery lata. Władzę wykonawczą sprawuje rząd z premierem mianowanym przez prezydenta. Władza sądownicza jest sprawowana przez niezawisłe sądy.
Gospodarka
Przed wybuchem konfliktu palestyńskiego wysokorozwinięty kraj arabski, nazywany Szwajcarią Bliskiego Wschodu, po wybuchu wojny domowej lat 70. upadek gospodarczy, w latach 90. stopniowa odbudowa gospodarki.
Przemysł: metale szlachetne, biżuteria, odzieżowy, chemiczny, elektrotechniczny, przetwórstwo ropy naftowej, żelaza i aluminium; rolnictwo, turystyka;
PKB: 58,65 mld USD (2010 r.)
PKB na 1 mieszk. 14,200 USD (2010 r.)
Udział w PKB: rolnictwo – 5,1%, przemysł – 15,9%, usługi – 79% (2010 r.)
Bezrobocie: 20% (dane z 2006)
Wzrost PKB: 7,2% (2010 r.)
Historia
W starożytności na terenie Libanu znajdowała się Fenicja, od VII w. p.n.e. kolejno pod panowaniem Asyrii, Babilonii, Persji, Macedonii, Ptolemeuszy, Seleucydów. W latach 64-63 p.n.e. wchodzi w skład rzymskiej prowincji Syrii; po rozpadzie cesarstwa rzymskiego w 395 należy do Bizancjum, w VII wieku obszar podbity przez Arabów zjednoczonych w ramach kalifatu, następnie we władaniu kolejno Tulunidów, Ichszydydów i Fatymidów. W latach 1098-1291 zajmowany przez krzyżowców, następnie zdobyty przez mameluków z Egiptu, w XVI wieku część imperium osmańskiego, od 1861 autonomia w obrębie państwa tureckiego, podczas I wojny światowej Liban był okupowany przez Francuzów i Wielką Brytanię. Od 1920 na mocy postanowień konferencji w San Remo należał wraz z Syrią do terytorium mandatowego Francji przekształconego w 1926 w republikę. W 1941 ogłoszenie formalnej niepodległości, uznanej w 1943.
Liban jest państwem współzałożycielem Ligi Państw Arabskich i członkiem ONZ.
W latach 1975-1990 wojna domowa pomiędzy muzułmanami a chrześcijanami, wywołana napływem palestyńskich uchodźców z Izraela w trakcie której doszło do interwencji zbrojnej i okupacji Libanu przez Syrię (2 listopada 1975 – 25 kwietnia 2005). W ostatnim okresie wojny z Syrią (1988-1990) na czele chrześcijan jako tymczasowy prezydent stał generał Michel Aoun, który został jednak pokonany i zmuszony do emigracji (powrócił do kraju bezzwłocznie po wycofaniu się wojsk syryjskich w 2005). W trakcie wojny dwukrotna interwencja zbrojna Izraela w latach 1978 i 1982 (w efekcie dwukrotna okupacja południowego Libanu: 14 marca – 13 czerwca 1978 i 6 czerwca 1982 – 22 maja 2000). Jednocześnie od 1978 w południowym Libanie stacjonuje misja pokojowa ONZ, czyli wojska UNIFIL.
14 lutego 2005 były premier Libanu, Rafiq Hariri został zamordowany. Wywołało to masowe demonstracje opozycji, która oskarżyła Syrię o to zabójstwo. Syria zaprzeczyła tym oskarżeniom. Protesty te określono jako „cedrowa rewolucja”. Pod wpływem protestów oraz nacisków ONZ i krajów arabskich, Syria wycofała swoje wojska z Libanu 25 kwietnia 2005. W maju-czerwcu 2005 blok antysyryjski wygrał wybory, następnie 19 lipca 2005 władzę objął nowy rząd, którego premierem został Fouad Siniora, co stało się zwieńczeniem „cedrowej rewolucji”. Liban stał się ponownie, po niemal 30 latach syryjskiej okupacji, w pełni wolnym państwem.
W okresie 12 lipca – 8 września 2006 ponowny atak wojsk izraelskich na Liban w odwecie za porwanie dwóch izraelskich żołnierzy oraz ostrzał Izraela pociskami Katiusza przeprowadzony przez Hezbollah z baz w południowym Libanie i w efekcie kolejna okupacja południowego Libanu przez Izrael (22 lipca – 1 października 2006).
14 października 2008 Syria uznała niepodległość Libanu i nawiązała z nim stosunki dyplomatyczne. W styczniu 2011 roku doszło do ogólnokrajowych protestów w tym kraju.
Zabytki
Liczne ruiny sięgające czasów fenickich
Ruiny starożytnego miasta Baalbek
Podział administracyjny
Liban jest podzielony na 6 gubernatorstw (Mohafazas) które z kolei dzielą się na 25 dystryktów (Cazas) nie wliczając Bejrutu.
Religia
Religia % populacji
Sunnici 27%
Szyici 27%
Maronici 21%
Prawosławni 8%
Druzowie 5%
Grekokatolicy 5%
Inni chrześcijanie 7%
Tagi: strefa śródziemnomorska Liban
