Przejdź do głównej zawartości

Monako

Monako, Księstwo Monako (fr. Monaco, Principauté de Monaco, monegaski (nie jest językiem urzędowym) Mùnegu, Principàtu de Mùnegu) – niewielkie miasto-państwo położone w Europie Południowej nad Morzem Śródziemnym w obrębie Riwiery francuskiej. Po Watykanie jest to drugie najmniejsze pod względem powierzchni niezależne państwo świata.

Od 1865 jest w unii celnej z Francją, a od 1918 Francja uzyskała prawo do stacjonowania wojsk na terenie Monako i zatwierdzania zawieranych przez to państwo umów międzynarodowych[2].

Podstawowe informacje
Ważniejsze dzielnice: Monte Carlo, La Condamine
Całkowita granica lądowa: 4,4 km
Długość wybrzeża: 4,1 km
Długość granic z sąsiadującymi państwami: Francja 4,4 km
Najwyższy punkt: 163 m n.p.m. (zbocze wzgórza), najwyższy wierzchołek Mont Agel 140 m n.p.m.[3]
Najniższy punkt: Morze Śródziemne 0 m n.p.m.
Język: francuski (w użyciu także włoski i monegaski)
Waluta: 1 euro = 100 eurocentów
Długość linii kolejowych: 2 km
Długość dróg utwardzonych: 50 km

Historia
czasy starożytne – kolonia fenicka, grecka i terytorium rzymskie
od X wieku – pod władzą Genui
XII wiek – Monako przejściowo pod władaniem hrabiów Prowansji
1297 – uciekinier z Genui, François Grimaldi, w przebraniu mnicha wywodzi w pole strażników zamku, którzy wpuszczają go do środka; Grimaldi wyrżnąwszy w pień załogę odbiera Monako panującej w nim rodzinie genueńskiej.
koniec XV wieku – niepodległość Monako uznają król Francji i papież.
1524–1641 – Monako jest protektoratem hiszpańskim.
1793 – w czasie rewolucji francuskiej Grimaldi zostają usunięci z tronu, a księstwo wcielone do Francji.
1814 – Monako odzyskuje byt państwowy, ale do 1860 pozostaje protektoratem Sardynii.
1861 – traktat z Francją przywraca księstwu pełną niepodległość.
1865 – unia celna z Francją
1911 – przyjęcie pierwszej konstytucji, wprowadzającej podział władzy między księciem a pochodzącą z wyborów Radą Narodową.
1918 – układ o stacjonowaniu wojsk francuskich i zatwierdzaniu przez Francję umów międzynarodowych zawieranych przez Monako.
1949 – umiera książę Ludwik II; tron przejmuje jego wnuk, książę Rainier III.
1956 – książę poślubia gwiazdę Hollywood Grace Kelly, którą poznał rok wcześniej na festiwalu w Cannes.
1959 – monarcha zawiesza Radę Narodową z powodu sporu wokół budżetu.
1962 – przywrócenie parlamentu i wprowadzenie nowej, bardziej liberalnej konstytucji.
1963 – zawarcie konwencji finansowej z Francja w sprawie ceł i podatków.
1982 – księżna Grace ginie w wypadku samochodowym w Monte Carlo.
1993 – Monako dołącza do ONZ.
2002 – przyjęcie zmian w konstytucji, mających utrzymać ciągłość sukcesji nawet w razie bezpotomnej śmierci następcy tronu, księcia Alberta.
2004 – na głównym stadionie piłkarskim wybucha bomba, ale obywa się bez ofiar. Do dziś nie wyjaśniono przyczyn eksplozji.
2005 – Rainier III umiera, jego najstarszy syn wstępuje na tron jako Albert II.





Geografia
Monako jest drugim po Watykanie najmniejszym państwem świata. Monako to państwo-miasto w południowej Europie, nad Morzem Śródziemnym, na Wybrzeżu Lazurowym. Leży 18 km na wschód od francuskiej Nicei.

Powierzchnia, punkty skrajne i granice
Powierzchnia
Całkowita powierzchnia państwa wynosi 1,95 km2.

Punkty skrajne
Najwyższy punkt w kraju położony jest na wysokości 163 metrów n.p.m., na południowym stoku góry Mont Agel.

Punkty skrajne
północny – avenue Varavilla (43°45'07”N 07°26'13”E)
południowy – Fontvielle park (43°43'29”N 07°25'05”E)
zachodni – Boulevard du Jardin Exotique (43°43'48”N 07°24'33”E)
wschodni – Monte-Carlo Sporting Club d'Été (43°44'50”N 07°26'23”E)

Granice
Monako graniczy jedynie z Francją, długość tej granicy wynosi 4,4 km. Położone jest nad brzegiem Morza Śródziemnego, długość jego wybrzeża wynosi 4,1 km.

Budowa geologiczna i rzeźba
Monako geologicznie jest nadbrzeżnym przedłużeniem Alp, a dokładnie Alp Nadmorskich, które jako obszar górski ciągną się wzdłuż wybrzeży Morza Śródziemnego. Zajmuje skalisty obszar Lazurowego Wybrzeża. Najwyższy punkt kraju ma jedynie 163 m n.p.m., ale obszar leżący na północ, poza granicami księstwa jest wyżej położony i szybko przechodzi w obszar górski Alp. Powierzchnia Monako jest pagórkowata. Skaliste wybrzeże kraju jest zbudowane z twardych i odpornych skał, zaś plażowy odcinek zajmuje niewielką część linii brzegowej we wschodniej części księstwa. Brzeg morski jest w znacznym stopniu przekształcony przez człowieka.

Klimat
Monako jak i całe Lazurowe Wybrzeże leży w strefie klimatu podzwrotnikowego o łagodnej śródziemnomorskiej odmianie. Zimy w księstwie są wilgotne i łagodne, zaś lata suche i ciepłe. Średnia temperatura zimą wynosi 8 °C, zaś latem od 23 do 26 °C. W zasadzie nie występują ekstrema termiczne w związku z wpływem wód Morza Śródziemnego i bliską obecnością gór, blokującą dostęp dla chłodnych mas powietrza z północy. Średnia suma opadów atmosferycznych wynosi od 600 do maksymalnie 800 mm, występują one głównie jesienią i zimą. Latem są niewielkie, a klimat kształtowany jest w głównej mierze przez masy powietrza zwrotnikowego.

Przyroda
Monako stanowi przykład państwa, którego całe terytorium pokrywa infrastruktura miejska. Naturalną florę stanowiła roślinność twardolistna, obecnie zajmuje ona tylko niewielkie skrawki terenu. Powszechnie występującym drzewostanem są posadzone przez człowieka palmowate. Fauna lądowa nie istnieje, jedynymi dziko żyjącymi zwierzętami są różne gatunki ptaków morskich.

Podział administracyjny
Monako stanowi administracyjnie jedność (nie występują żadne jednostki administracyjne). Jednak do lat 90. kraj dzielił się na 4 dystrykty: Monaco-Ville, Monte Carlo, La Condamine i Fontvieille. Obecnie są to tradycyjne dzielnice miasta Monako, nie posiadające jednak żadnego znaczenia administracyjnego. Obok tych czterech największych dzielnic istnieje kilka mniejszych: Moneghetti, Larvotto, Saint Roman, Ténao, Les Revoires, La Colle, Saint Michel. Granice pomiędzy tradycyjnymi dzielnicami nie są wyznaczone.

System polityczny
Księstwo Monako jest monarchią konstytucyjną. Stan taki rozpoczął się w 1911 roku, kiedy to przyjęto konstytucję tego państwa. Na jej mocy książę zachował pozycję głowy państwa, ale szereg uprawnień przeszło w ręce innych ciał i instytucji.

Rada Rządowa
Rada Rządowa jest ciałem wspierającym księcia Monako w rządzeniu. Składa się z sześciu członków. Przewodniczącym Rady jest Minister Stanu, posiadający podobną pozycję jak we Francji premier, będący tak naprawdę "pierwszym pomiędzy równymi" (primus inter pares). W skład rady wchodzi także pięciu radców:
ds. spraw wewnętrznych,
ds. finansów i ekonomii,
ds. wyposażenia, środowiska i planowania,
ds. polityki społecznej i służby zdrowia,
ds. polityki zagranicznej.

Rada Narodowa
Rada Narodowa jest parlamentem Księstwa Monako. Składa się z jednej izby (unikameralizm). W jej skład wchodzi 24 członków, wybieranych w wyborach powszechnych na kadencję trwającą 5 lat. Książę może rozwiązać parlament w każdym momencie, co implikuje nowe wybory, które muszą odbyć się w przeciągu 3 miesięcy.

Rada spotyka się co najmniej dwa razy na rok, w celu głosowania nad projektem budżetu i projektami aktów prawnych wniesionymi przez rząd księcia.

Partie polityczne
Zgromadzenie dla Monako – Unia Narodowa i Demokratyczna (Union nationale et démocratique),
Unia dla Monako (Union pour Monaco), która jest koalicją ugrupowań:
Unia dla Księstwa (Union pour la Principauté),
Narodowa Unia dla Przyszłości Monako (Union nationale pour l'Avenir de Monaco),
Promocja Rodziny Monakijskiej (Promotion de la famille monégasque).

Rada Koronna
Ciało administracyjne składające się z 7 członków, zbierające się przynajmniej dwa razy do roku w celu doradzania księciu przy podejmowaniu decyzji w ważnych wewnętrznych i międzynarodowych kwestiach. Książę powołuje przewodniczącego rady i trzech innych członków, pozostała trójka wybierana jest przez monarchę spośród kandydatów wysuniętych przez Radę Narodową.

Książę musi skonsultować się z Radą Koronną przed podpisaniem umów międzynarodowych, rozwiązaniem Rady Narodowej, przyznaniem obywatelstwa i innymi ważnymi decyzjami.

Sądownictwo
Sądy w Monako obsadzane są przez księcia. Podobnie jest z Sądem Najwyższym (Tribunal Supreme), w którym sędziów mianuje monarcha, część spośród kandydatów przedstawionych mu przez Radę Narodową.

Państwo-miasto
Z powodu tego, iż Księstwo Monako jest jednocześnie państwem i miastem, równolegle z instytucjami państwowymi, funkcjonują instytucje miejskie, o podobnych kompetencjach i zakresie działań. Przykładem tutaj może być Rada Komunalna – ciało odpowiedzialne za administrowanie czterema dzielnicami miasta. Składa się z 15 członków, wybieranych w wyborach powszechnych na 4 lata i burmistrza, wybieranego przez tę piętnastkę. Rada zbiera się co 3 miesiące.

Polityka zagraniczna
Monako jako w pełni niepodległe oraz suwerenne państwo ma własną politykę zagraniczną. Jest mocno związane z Francją, z którą utrzymuje bliskie stosunki dyplomatyczne. Francja w 1919 roku wraz z podpisaniem traktatu wersalskiego zobowiązała się do obrony suwerenności Monako oraz ochrony kraju przed militarną agresją. W zamian za ochronę Monako miało zagwarantować Francji strefę wpływów. Traktat z Wersalu został zreformowany podczas spotkań przedstawicieli obu krajów, w 1945 oraz 1963 roku.

W 2002 roku Monako podpisało z Francją nową umowę, która weszła w życie w 2005 roku. Umowa zawiera następujące gwarancje:

Francja ma konsula generalnego, który będzie rezydował we francuskiej ambasadzie.
Francja akceptuje warunki konstytucji Monako z 1962 roku, w którym jest potwierdzony zapis o linii sukcesyjnej w Księstwie Monako.
Monako jako kraj niezrzeszony w Unii Europejskiej, lecz mający szczególne stosunki z Francją ma prawo do stowarzyszenia z krajami wchodzącymi w skład UE oraz ma możliwość wprowadzenia euro jako waluty narodowej.

Monako jest pełnoprawnym członkiem ONZ, do której państwo wstąpiło w 1993 roku. 4 października 2004 roku dołączyło do Rady Europy. Monako jest również członkiem Interpolu oraz Międzynarodowej Organizacji Hydrograficznej, której siedziba znajduje się właśnie w Monako.

Monako ma 10 misji dyplomatycznych w Europie Zachodniej, ma stałego członka w Radzie Europy oraz ONZ. Państwo ma także 106 generalnych konsulatów w 45 państwach świata. 76 krajów ma swoje ambasady lub konsulaty na terenie Monako.

Demografia
18% (2003) ludności stanowią Monegaskowie (elitarni obywatele księstwa), pozostali to imigranci, głównie z Francji (46,8%) i Włoch (16,5%). 100% ludności mieszka w bardzo gęsto zaludnionym mieście – ok. 16 923 mieszk. na km2. Jest to największa gęstość zaludnienia w Europie i druga na świecie (po Makau). W usługach pracuje 75% ludności zawodowo czynnej, w przemyśle – 25%. Część zatrudnionych dojeżdża do pracy z terytorium Francji.

Wyznania religijne
Udział poszczególnych wyznań w populacji Monako (według Pew Research Center w 2010 r.)[6][7]:
katolicyzm – 82,3%
bezwyznaniowi – 11,7%
protestantyzm – 3,5%
judaizm – 1,7%
islam – 0,4%
prawosławie – 0,2%

Gospodarka
Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca Monako wynosi ok. 70 tysięcy USD rocznie. Podstawą gospodarki są usługi, zwłaszcza bankowość, turystyka i handel nieruchomościami.

Przemysł Monako opiera się na produkcji żywności, przyrządów precyzyjnych, wyrobów farmaceutycznych, sprzedaży znaczków pocztowych i turystyce. Port jachtowy i kasyno w Monte Carlo są słynne na całym świecie. Monte Carlo jest ponadto ośrodkiem badań oceanograficznych. Monako jest siedzibą wielu firm zagranicznych i banków (z uwagi na korzystne przepisy podatkowe). Istnieje tu rozbudowana sieć hoteli. W 2000 w hotelach Monako nocowało 240 tysięcy turystów zagranicznych. Znaczne dochody przynosi kasyno gry w Monte Carlo oraz emisja znaczków pocztowych i pamiątkarstwo. W dzielnicy Fontvieille znajdują się nowoczesne zakłady przemysłu precyzyjnego, chemicznego (w tym farmaceutycznego), odzieżowego i jubilerskiego, ponadto funkcjonuje lądowisko dla śmigłowców, nowoczesny stadion, przystań jachtowa. Energia elektryczna w całości importowana jest z Francji. Przez terytorium Monako przechodzą: linia kolejowa i autostrada Nicea – Genua. Transport wewnętrzny zapewniają samochody prywatne (676 samochodów osobowych na 1000 mieszkańców). Monako łączy unia celna z Francją, która pośredniczy w całości wymiany handlowej księstwa. Monako uczestniczy w Europejskiej Unii Gospodarczej i Walutowej.
Tagi: śródziemnomorska strefa monako
źródło: Wikipedia (autorzy, na licencji CC-BY-SA 3.0)

Popularne posty z tego bloga

Malta

Malta, Republika Malty (Repubblika ta' Malta, Republic of Malta) – państwo wyspiarskie położone w Europie Południowej, na Morzu Śródziemnym, na południe od Sycylii. Ustrój polityczny Malta jest republiką z jednoizbowym parlamentem. Po ostatnich wyborach, które odbyły się w 2013, w parlamencie zasiadają dwie partie: Partia Pracy (Partit Laburista, PL) – 38 mandatów Partia Narodowa (Partit Nazzjonalista, PN) – 29 mandatów Partie te dzielą między siebie mandaty w parlamencie nieprzerwanie od 1971. Oprócz nich istnieją też inne drobne partie m.in.: Alternatywa Demokratyczna (Alternattiva Demokratika, AD) Maltańska Partia Komunistyczna (Partit Komunista Malti, PKM) Od 1 maja 2004 Malta jest członkiem Unii Europejskiej. Podział administracyjny W 1993 roku został ustanowiony podział administracyjny Malty obejmujący Maltę (wyspę) i Gozo. Powstało 68 samorządów, 54 na Malcie i 14 na Gozo. Geografia W skład archipelagu Wysp Maltańskich wchodzą wyspy: Malta, Gozo, Comino, C...

Słowenia

Słowenia, Republika Słowenii (słoweń. Slovenija, Republika Slovenija) – państwo położone w Europie Środkowej, posiadające dostęp do Morza Adriatyckiego. Słowenia należy do NATO od 29 marca 2004, jest też członkiem UE od 1 maja 2004 roku, od 1 stycznia 2007 kraj jest również członkiem strefy euro. Geografia Powierzchnia: ląd: 20 151 km2 woda: 122 km2 całkowita: 20 273 km2 Skrajne punkty: północny 46°53'N, południowy 45°25'N, zachodni 13°23'E, wschodni 16°36'E. Rozciągłość południkowa wynosi 160 km, a równoleżnikowa 245 km, przeciętna szerokość kraju wynosi około 100 km. Długość granic lądowych: Austria: 330 km Chorwacja: 670 km Węgry: 102 km Włochy: 232 km całkowita: 1334 km Długość wybrzeża: całkowita: 46,6 km Największe miasta: Lublana: 278 tys. Maribor: 147 tys. Novo Mesto: 41 tys. Celje: 42 tys. Kranj: 37 tys. Słowenia to w większości kraj wyżynny i górski: 90% powierzchni kraju leży ponad 300 m n.p.m. Najwyższy szczyt to położony w Alpach Jul...

Grecja

Grecja (gr. Ελλάδα Elláda, IPA: [e̞ˈlaða] lub Ελλάς Ellás, IPA: [e̞ˈlas]), Republika Grecka (Ελληνική Δημοκρατία Ellinikí Dimokratía, IPA: [e̞ˌliniˈci ðimo̞kraˈtiˌa]) – kraj położony w południowo-wschodniej części Europy, na południowym krańcu Półwyspu Bałkańskiego. Graniczy z czterema państwami, Albanią, Republiką Macedonii i Bułgarią od północy, oraz Turcją od wschodu. Ma dostęp do czterech mórz: Egejskiego i Kreteńskiego od wschodu, Jońskiego od zachodu oraz Śródziemnego od południa. Grecja posiada dziesiątą pod względem długości linię brzegową na świecie, o długości 14880 km. Poza częścią kontynentalną, w skład Grecji wchodzi około 1400 wysp, w tym 227 zamieszkałych. Najważniejsze to Kreta, Dodekanez, Cyklady, i Wyspy Jońskie. Najwyższym szczytem jest wysoki na 2917 m n.p.m. Olimp. Grecja posiada długą historię i bogate dziedzictwo kulturowe. Uważana jest za spadkobierczynię starożytnej Grecji. Jako taka, stanowi kolebkę całej cywilizacji zachodniej, miejsce narodzin demokracji[3...